Śladami Listy Schindlera opuszczony kamieniołom Liban

Kamieniołom Liban a tak właściwie Bonarka ... .

Każdy kto choć raz wspiął się na Kopiec Kraka widział olbrzymie wyrobisko z charakterystycznymi cylindrycznymi wieżami. Są to pozostałości pieców do wypalania wapienia. Pochodzą one z lat 70 -tych XX w. Zastąpiły one starsze piece murowane.

Pierwsze informacje o wyrobisku sięgają XVI w. Wówczas był to niewielki łom z którego pozyskiwano materiał skalny na lokalne potrzeby. Najstarsza część tego kamieniołomu to łom „Za Torem” do którego wejście znajduje się przy budynku z górniczym pozdrowieniem „Szczęść Boże”.

Skały wydobywane w Libanie to utwory osadowe jury górnej a dokładnie piętra oxford. Pierwotnie były to osady denne spokojnego, płytkiego, ciepłego morza epikontynentalnego. Grubość ich osiąga 250 m. W dolnej części są to głównie wapienie płytowe ku górze profilu przechodzą w cienkopłytowe oraz skaliste z krzemieniami.

Największa wartość przemysłowa miły wapienie grubopłytowe z krzemieniami.

Dlaczego Liban?

Zastanawiacie się skąd taka egzotyczna nazwa – odpowiedź jest prosta od nazwiska przemysłowca Bernarda Libana – współzałożyciela spółki „Liban & Ehrenpreis” które to przedsiębiorstwo powstało w 1873 roku. Jego firma produkowała kamień łamany fundamentowy i brukowy oraz wapno budowlane i nawozowe.

Pod koniec XIX wieku pod zmieniona nazwą „Kamieniołomy i wapienniki Libana i Ehrenpreisa” stała się największą branży firmą w Krakowie. W kolejnych latach w związku z jej rozwojem został przemianowana na „Krakowskie Wapienniki i Kamieniołomy SA w Krakowie” i funkcjonowała pod tym szyldem w latach 1928–1941.

W październiku 1942 r. przejęli ją okupanci niemieccy i założyli Obóz Karny Służby Budowlanej, znany pod potoczną nazwą „Liban”. Pracownikami byli więźniowie tego obozu.

Po zakończeniu II wojny światowej kamieniołom funkcjonował dalej jako przedsiębiorstwo państwowe. Ostatecznie zamknięto go w 1986 r. i przekazano nowo powstałej fundacji miejskiej „Centrum Edukacji Kulturowej i Ekologicznej”. Niestety brak finansów powoduje że jest to dalej teren nie zagospodarowany pomimo przekazania terenu kolejnemu podmiotowi w latach 1988 do 2004r Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej.

Warunki w obozie Liban. II wojna światowa

Komendantem obozu został Bruno Benecke. Warunki były ciężkie. Praca przy wydobyciu kruszywa i wypalaniu wapna wyczerpywała fizycznie a racje żywnościowe niewystarczające. Najbardziej niepokorni więźniowie mieli skute łańcuchami ręce i nogi. Łańcuchy te miały długość 2 metrów i wagę 30 kg i generalnie były używane do spinanie wagonów - lor. Ciężkiej pracy towarzyszyło bicie więźniów przez członków Sonderdienstu (policja pomocnicza w GG) i ukraińskich sił pomocniczych.

Liban w filmie Lista Schindlera

Za pewnie większość z Was pamięta film w reżyserii Stevena Spielberga z 1993r Listę Schindlera - opowiadający o przedsiębiorcy Oskarze Schindlerze, który podczas II wojny światowej uratował przed śmiercią w obozach koncentracyjnych 1100 Żydów.

Sceny obozowe były kręcone właśnie w Kamieniołomie Liban choć historycznie prawdziwy obóz był zlokalizowany nieco dalej, częściowo na terenie obecnego Rezerwatu Bonarka. Szacuje się, że przez obóz przeszło około 150 tysięcy więźniów.

Jednak ekipa filmowa wybrała Liban i w 1993 roku, za ok. 600 tysięcy złotych pobudowali scenografię do filmu łącznie z wieżami oraz znanymi z obozów koncentracyjnych charakterystycznym ogrodzeniem z drutu kolczastego nawiniętego na izolatory.

Do tej pory została również zachowana droga z replik macew. Te pozostałości po pracy ekipy filmowej "Listy Schindlera" budzą nieporozumienia i kontrowersje wg Gazety Wyborczej. W sumie dla potrzeb filmu zbudowano 34 baraki i 11 wież.

Jedni twierdzą, że scenografia zaśmieca teren a drudzy mówią że można było pozostawić tam całą zabudowę i podobnie jak w przypadku pozostałości ze scenografii Gwiezdnych Wojen na pustyni w Tunezji utworzyć atrakcję turystyczną,

Obecnie kamieniołom jest pozostawiony samemu sobie. Stanowi miejsce odwiedzin Krakusów oraz turystów. Pozostałości z niego popadają w ruinę a sukcesja roślinna daje o sobie znać coraz mocnej. Staje się ostoja dla ptaków i płazów oraz wylęgarnią komarów. Polecam podczas wizyty użyć preparat typu Mugga dostępny w naszym sklepie.

Niestety niezabezpieczona korona kamieniołomu jest przyczyną wypadków. W czerwcu 2021 spadł chłopak ze szczytu na niższy poziom. Zalecam wysoką ostrożność podczas zwiedzania tego miejsca.

Jak dojechać do kamieniołomu Liban?

Samochód należy zaparkować na ulic Za Torem lub w okolicy centrum handlowego Bonarka. Właściwie każda droga, dróżka prowadzi do kamieniołomu. Wejście na jego dnia prowadzi od strony cmentarza i kopca Kraka. Miłego zwiedzania.