Bałkany są super. Zwiedzamy Macedonię - Ochryd - Part II

Zwiedzamy Ochryd i okolice Jeziora Ochrydzkiego

Ochryd a właściwie Ochryda jest zlokalizowana na północno-wschodnim brzegu Jeziora Ochrydzkiego. W 1980r jezioro i miasto zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Uznawane jest za najpiękniejsze miasto Macedonii. Jest malowniczo położone południowo-zachodnim stoku wzniesienia okalającego jezioro. Zabudowania wspinają się tarasami aż po górującą nad miastem Twierdzę Samuela.

Ochryda stoi na miejscu starożytnych miast Diassarites i Lychnidos. Przez miasto przebiegała starożytna droga rzymska Via Egnatia. Od IV było to miasto zamieszkiwane przez Chrześcijan. Nocą z 29 na 30 maja 526 miasto zostało całkowicie zniszczone przez trzęsienie ziemi. Odbudowane na rozkaz cesarza Justyniana jako Iustiniana Prima – stolica prefektury Ilirii i metropolia kościelna naddunajskich ziem cesarstwa. Było także przedmiotem sporów o obediencję między patriarchami Rzymu i Konstantynopola, wygranego ostatecznie przez Wschód (https://pl.wikipedia.org/wiki/Ochryda).

Najazdy słowiańskie i awarskie w VI i VII wieku doprowadziły Ochrydę do upadku a w 867 miasto ostatecznie podbili Bułgarzy.

W 879 pierwszy raz pojawia się słowiańska nazwa miasta „Ohrid” prawdopodobnie wywodziła z słów „och rid” co oznacza „ale wzgórza” co według legendy miało paść z ust zachwyconych krajobrazem najeźców.

Lata 990-1015 były okresem świetności Ochrydy. W tym czasie stała się stolicą tego państwa oraz siedzibą cara Samuela,

W 1018r. Bizantyjczycy zdobyli miasto. Od tego czasu nieustannie rozwijała się stając się ważnym ośrodkiem kultury. To tu miała swoje centrum tzw. ochrydzka szkoła piśmiennicza. Prawdopodobnie właśnie w Ochrydzie św. Klemens Ochrydzki stworzył cyrylicę.

W 1083 Ochrydę zdobył Boemund I. W XIII i XIV wieku miasto wielokrotnie zmieniało sowich właścicieli. Od 1202 należało do księstwa Salonik, Despotatu Epiru, drugiego państwa bułgarskiego, cesarstwa bizantyjskiego i (od 1334) do królestwa Serbii.

Pod koniec XIV wieku zdobyli je Turcy osmańscy.

Liczba chrześcijańskiej ludności miasta zaczęła wówczas spadać – aż do kilkuset osób w 1664. Ponowny rozkwit miasta rozpoczął się dopiero w XVIII wieku. W XVIII i XIX wieku, podobnie jak cały europejski obszar imperium osmańskiego, przeszło przez okres feudalnej anarchii i powstań narodowowyzwoleńczych. Na początku XX wieku Ochryda liczyła 14,9 tys. mieszkańców, z tego 8 tys. Macedończyków i 5 tys. Turków. Miasto było wówczas siedzibą władz gminy w Bitola (Monastir). (https://pl.wikipedia.org/wiki/Ochryda).

Po wojnach bałkańskich Ochryda znalazła się w granicach Serbii. W 1945 znalazła się w granicach Republiki Macedonii wchodzącej w skład Jugosławii. Po ogłoszeniu przez Macedonię niepodległości w 1991 weszła w skład niepodległego państwa.

Ale współczesna historia tego regionu również nie należy do prostych. Widać to po flagach z dwugłowym orłem. Okazuje się że aż 23% ludności tego regionu to Albańczycy. Ich obecność jest pochodną walk w Kosowie. W terenów ogarniętych pożogą wojenną przybywali na teren Macedonii. Mniejszość ta wywalczyła sobie prawa podobnie jak w Polsce mniejszość Niemiecka.

Nad miastem górują twierdza i mury obronne cara Samoiła z X wieku. W czasach bizantyjskich miasto słynęło z tego, że każdego dnia w roku można było tu się pomodlić w innej świątyni - podobno było ich aż 365.

Ochryda – atrakcje miasta

Turyści głównie koncentrują się wzdłuż Bulwaru Macedońskiego. Ten główny deptak jest naszpikowany kawiarniami i restauracjami. Najwięcej lokali znajduje się jednak tuż przy jeziorze z których podczas odpoczynku czy posiłku możemy kontemplować wspaniałe widoki. Polecam znakomitą oraz a jednocześnie tanią kawę. Deptak jest świetnym punktem wyjścia do zwiedzania starej części Ochrydy. Pnąc się na wzgórze znajdujemy się w labiryncie wąskich uliczek i ścieżek. Wśród nich kryją się wspaniałe zabytki architektury.

Sobór świętej Zofii

Spacerując po Ochrydzie nie możemy pominąć jednego z największych zabytków Ochrydy czyli soboru św. Zofii.

To jeden z najważniejszych zabytków Macedonii Północnej, powstały w XI wieku. Pierwotnie była katedrą bułgarskich arcybiskupów Ochrydy. W późniejszych czasach w okresie panowania tureckiego zamieniono ją w meczet. Sobór był wielokrotnie przebudowywany na przestrzeni setek lat. We wnętrzu świątyni zachowały się freski z XI–XIII wieku. Niestety zmiany nastąpiły wewnątrz, bo zdobiące cerkiew freski, zostały zamalowane wapnem. Część z nich udało się uratować, jednak znaczna ich część uległa zniszczeniu. Wizerunek cerkwi znajduje się na banknocie 1000 denarów macedońskich.

Cerkiew świętego Jana w Kaneo 

Prawidłowa nazwa to Cerkiew Świętego Jana Teologa.

Powstała w XIV w (W. Molé: Sztuka Słowian południowych. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962, s. 53) zaś inne źródła podają że została wybudowana około 1447r.

Cerkiew wzniesiono wysokim klifie okalającym jezioro Ochrydzkie na planie wieloboku. Posiada jedną kopułę usytuowaną na ośmiobocznym tzw bębnie, zaś od wschodu - absydę. Architektura budynku to połączenie stylów bizantyjskiego i ormiańskiego.

Budynek w okresie przynależności Macedonii do Imperium Osmańskiego stał porzucony. Dopiero w końcu XIX w wykonano nowy ikonostas oraz odnowiono freski. W kopule znalazło się malowidło Chrystusa Pantokratora w otoczeniu ośmiu aniołów i proroków.

W Polsce jest znana z programu kulinarnego Makłowicza - Makłowicz w podróży, odc. 73 - Podróż 19.

Podczas zwiedzania warto wejść po schodach na grań z której rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na cerkiew oraz jezioro. Stąd robiona jest większość zdjęć cerkwi św. Jana Teologa w Kaneo. Idąc dalej ku górze dojdziemy do Fortecy Cara Samuela.

Forteca cara Samuela

Na samym szczycie wzniesienia górującego nad Ochrydą, od setek lat stoi forteca Samuela. Wznosi się ona około 100 m nad poziomem jeziora. Forteca ta broniła przed najazdami wędrownych plemion. W Ochrydzie już w starożytności istniały fortyfikacje obronne. Macedończycy przypisują ich budowę Filipowi II, ojcu Aleksandra Wielkiego. O fortyfikacjach ochrydzkich pisał rzymskiego historyk Tytus Liwiusz. Z jej obronnego położenia czerpało zyski Bizancjum, za którego czasów twierdza została rozbudowana.

Niestety podczas naszej wizyty nie mieliśmy możliwości zwiedzenia twierdzy. Brama była zamknięta na głucho. Przez bramę mogliśmy dojrzeć nieskoszoną trawę i ugór.

Ale mogliśmy obejrzeć ją z zewnątrz choć obecnie to tylko mury i to większości odbudowane oraz szykowna brama - jedna z nielicznych oryginalnych fragmentów twierdzy. Wysokość murów waha się od 10 do 15 m. W oryginalnych fragmentach murów można znaleźć cegły bizantyjskie  oraz kamienie z greckimi napisami.

Plaosnik – cerkiew św. Pantelejmona najstarsza część Ochrydy

Kościół stoi na wzgórzu, które jest obecnie znane jako Plaošnik z widokiem na Jezioro Ochrydzkie. 
Świątynia, która stoi na fundamentach starożytnej poprzedniczki, w 863 roku została zbudowana przez świętego Klemensa z Ochrydy, 
ucznia św. Cyryla i św. Metodego. Tu też prawdopodobnie spoczywają jego doczesne szczątki. Jeśli wejdziemy do świątyni,
 pod przeszkloną podłogą zobaczymy ponad tysiącletnie fundamenty. 
Uważa się, że św. Klemens po przybyciu do Ochrydy na prośbę Borysa I z Bułgarii  odrestaurował stary kościół. Jednakże św.
 Klemens nie był usatysfakcjonowany wielkością kościoła i dlatego wybudował nad nim nowy, a patronem wyznaczył 
św. Pantelejmona.
Św. Klemens wykorzystał kościół jako budynek liturgiczny a wraz z Naumem z Presława uczynił to miejsce szkołą alfabetu 
staro-cerkiewno-słowiańskiego i głagolicy.
W XV wieku Turcy osmańscy przekształcili kościół w meczet, ale na początku XVI w zezwolili na odrestaurowanie 
zrujnowanych klasztorów i kościołów.
Kościół wielokrotnie był niszczony i przebudowywany  
Obecny kształt zyskał po odbudowie rozpoczętej 8 grudnia 2000 r. Kościół został w pełni zrekonstruowany do 10 sierpnia 2002 r.
 Rekonstrukcję przeprowadzono ręcznie z materiałów użytych do budowy pierwotnego kościoła. Maszynowo jedynie polerowano 
wnętrza – posadzki zrekonstruowane z marmuru.

Na zewnątrz kościoła znajduje się duża liczba drobiazgowych mozaik w pobliżu kamiennej chrzcielnicy używanej do 
chrztu jego uczniów.
 
 Po prawej stronie kościoła odrestaurowano częściowo zrujnowaną dzwonnicę.
Pierwsze wykopaliska kościoła przeprowadził w 1943 r. prof. Dimche Koco. Wykopaliska wewnątrz kościoła odsłoniły tunele i krypty. 
10 października 2007 r. podczas wykopalisk w kościele archeolodzy odkryli kolekcję około 2383 monet weneckich. Wybitny archeolog 
Macedonii Północnej, Pasko Kuzman, stwierdził, że monety mają szczególne znaczenie, ponieważ wskazują, że Ochryda i Wenecja
 były ze sobą powiązane handlowo.

Żródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_Saints_Clement_and_Panteleimon

Cerkiew Bogurodzicy Pariwlepty freski których nie można zapomnieć

Z zewnątrz to niski przysadzisty budynek nie przypominający klasycznych świątyń, z wysokimi murami i strzelistą dzwonnicą – jest 
po prostu nijaki. Powstał przed 1295 rokiem. Za to wnętrze powala - można tu podziwiać fantastyczne freski o pięknych kolorach. 
Wprawdzie nikt ich nigdy nie przemalowywał, ale swoje przeszły. Należy pamiętać że przez steki lat stopniowo pokrywały się sadzą 
z dymiących świec i dopiero w latach 60-tych XX wieku zostały oczyszczone i objęte ochroną konserwatorską. 

Inne atrakcje Ochrydy

Do dziś przetrwała Górna Brama miejska wraz z fragmentem murów. Ponadto w okolicy 
znajduje się starożytny amfiteatr, który przetrwał do dziś w dobrym stanie. Amfiteatr powstał za czasów Hellenistycznych,
 potem swoją funkcję sprawował pod panowaniem rzymskim. Dziś również jest wykorzystywany do celów artystycznych. 
Zamontowano w nim nowoczesną scenę która niestety niszczy starodawny klimat.