Muzeum Wsi Opolskiej - żywy skansen

Park etnograficzny w Opolu – Muzeum Wsi Opolskiej

Muzeum Wsi Opolskiej jest parkiem etnograficznym. Muzeum charakterystyczne jest dzięki drewnianym budynkom i wyposażeniu.

Budynki zostały odtworzone by pokazywać subregion z którego pochodzą. Sposób rozmieszczenie jest adekwatny do geografii regionu. Rejon oleski, znajduje się na północno-wschodniej części Opolszczyzny odtworzony został w północno-wschodniej części skansenu a za to region nyski w południowej a opolski – w części centralnej. Poprzez takie rozmieszczenie możemy odróżnić różnice i znaleźć podobieństwa w architekturze i wyposażeniu obiektów z różnych regionów. Subregiony dzielą się między sobą pasami drzew i krzewów. Budynki skupione są w zagrodach które tworzą ogrodzone budynki.

Budynki i zagrody w skansenie w Opolu

W skład zagrody wchodzą wszystkie budynki mieszkalne oraz budynki gospodarcze jak np:. stodoły, spichrze, chlewy czy stajnie. W skansenie stworzono również kościół, wiatraki, młyny i kuźnie pomocne przy przemyśle oraz budynki do użytku mieszkańców np:, szkoły, sklepy oraz duże spichrze dworskie.

Wszystko w skansenie może wydawać się ekspozycją. Zaczynając oczywiście od budynków, przechodząc na ich wnętrza a kończąc na przyrodzie. Dawne uprawy, ogrody i sady, tworzą piękny krajobraz, w który można podziwiać różne i stare odmiany drzew, owoców cy warzyw.

Prezentowane wnętrza w skansenach budynkach, przedstawiają wyposażenie jakim posługiwali się ludzie w życiu codziennym w okresie od połowy XIX wieku do połowy XX wieku. Przedstawiona jest tutaj kultura chłopów śląskich a jedna ekspozycja pokazuje dom ekspatriantów z Kresów Wschodnich. Na wystawie możemy podziwiać również całą dokumentację do stworzenia nowych siedzib.

Wystawy w Muzeum Wsi Opolskiej

Wystawy w skansenie wsi Opolskiej, przedstawiają domy bogatych gospodarzy czyli gburów, tych mniej zamożnych zagrodników, Ekspozycje w skansenie przedstawiają obejścia zamożnych chałupników i bezrolnych komorników. Przestawiono w jakich warunkach żyli i jak bardzo różnymi grupami byli, zarówno pod względem społecznym i ekonomicznym. Tutaj swoją ważną rolę ma również sposób ułożenia mebli i innych sprzętów dnia codziennego. W XIX-wiecznej chłopskiej izbie po obu stronach drzwi wejściowych stały piec i kredens, w kącie znajdował się stół z krzesłami, a naprzeciw pieca stało łóżko. W całym wyposażeniu nie może zabierać dumy gospodyni, czyli malowanej skrzyni posagowej. Izba gościnna była meblowana podobnie. Pokoje oświetlano szczapkami drewna które ułożone były na specjalnej podpórce, inaczej zwanym koziołkiem, który znajdował się pod okapem. Później ludzie stosowali lampy naftowa, a od zakończenia II wojny, służy oświetlenie elektryczne. Dbano tam nie tylko o funkcjonalność lecz także o wygląd wnętrz. Stoły i krzesła był zdobione i miały wycięte oparcia, łóżka miały dekoracyjne zagłówki a główną i najbardziej spektakularna ozdobą była skrzynia wianna. Najczęściej robiono ją w kolorze niebieskim z dekoracjami kwiatowymi i datą ślubu. Nad łóżkami i stołem, wieszano obrazy religijne i krucyfiksy. Popularny był także święty kąt, gdzie cała rodzina odmawiała modlitwę. Stół pełnił wtedy rolę ołtarza. Nie kładziono tam wtedy przedmiotów zbędnych oraz nie siadano na nim. W ciemnych komorach za izbą, chowano sprzęty kuchenne i gospodarcze których używano rzadziej. Potrafili dzięki wolnemu miejscu zagospodarować kawałek podłogi na miejsca do spania itp.

W budynkach gospodarczych było wiele narzędzi które umożliwiały uprawę ziemi czy hodowle zwierząt. W stodołach są maszyny i narzędzia używane przez chłopów, w chlewach i kurnikach są koryta, żłoby i drabiny do drobiu. Przed budynkiem gospodarczym stawiano koryta kamienne, które pozwalały na wieloletnie używanie z koryt. Część budynków to wnętrza z czasów międzywojennych i powojennych. Dzięki takiemu porównaniu możemy świetnie zobaczyć jakie zmiany zachodziły w wyposażeniu domów. Po drugiej wojnie wzory miejskie przyjęły się także na wsi. Przeprowadzone remonty, skutkowały zatem usunięciem izby białej, a wybudowaniem pokoi takich jak jadalka, gościnny i sypialnia. Izbę czarną zamieniono na kuchnię. Meble robione przez wiejskich stolarzy, wymieniano na miejskie. Obrazy religijne również usunięto a zamiast nich wieszano obrazy świeckie. Stół wysunięto na środek i w ten sposób nie był już ołtarzem domowym.

Młyny, wiatraki i szkoły

Wieś nie składała się tylko z chłopskich budynków mieszkalnych i gospodarczych. Znajdowały się tam również młyny, wiatraki, szkoły karczmy a także w centralnym punkcie kościół. Jego położenie oraz wielkość, zależały od ludności zamieszkałej w pobliżu. Popularny drewniany kościół muzealny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej pochodzi z Gręboszowa koło Namysłowa. Postawiony przez protestantów w 1613 roku, następnie został przejęty przez przez powrócił w ręce ewangelików.

W skansenie możemy zobaczyć wnętrze kościoła katolickiego z niezwykłym wnętrzem. W środku można znaleźć niewielka ambonę, czyli jedyny oryginał jaki udało się zachować, ołtarz, czy płaskorzeźby na których przedstawiono sceny z życia i śmierci św. Katarzyny. Znajdują się tam także, ławki i stalle, loża kolatorska oraz rzeźby i obrazy olejne z wizerunkami świętych. Widniejące stacje drogi krzyżowej pochodzą z drewnianego kościoła cmentarnego w Borkach Wielkich. Cennym elementem są również ewangelickie chłopskie epitafia z XVIII i XIX wieku, które zostały poświęcone przedwcześnie zmarłym dzieciom.Młyn wodny, dom młynarza, olejarnia, stodoła i spichlerz to zagroda przemysłowa. Wiatraki-koźlaki i wiejska kuźnia to również elementy starego rzemiosła i przemysłu.

Wiejska szkoła urządzona została w dużym budynku ze Sternalic. W budynku znajduje się izba szkolna, katedra dla nauczyciela. W komorze obok klasy można znaleźć historię szkolnictwa na Śląsku,książki,zeszyty oraz tabliczki do pisania. W drugiej części budynku znajduje się mieszkanie nauczyciela z dużym pokojem i wyposażoną kuchnią i meblami z pocz. XX wieku.

W chałupie z Karmonek Nowych urządzono karczmę i sklep wiejski. Karczma została wyposażona w sprzęty śląskie używane od pocz. XX wieku. Były to masywne szynkwasy z mosiężnym nalewakiem do piwa, kredens z naczyniami, kredens z kuflami, kielichami i butelkami alkoholu. Były tam także stoły i krzesła oraz stół bilardowy, który cieszył się niezwykłą popularnością w śląskich karczmach i restauracjach. Naprzeciw karczmy był sklep wiejski z okresu międzywojennego. Można było tam kupić produkty spożywcze, środki czystości, naftę, zioła czy lekarstwa. Sklep musiał mieć szeroką ofertę, z wieloma produktami które w mieście kupowano w domach handlowych. Artykuły takich firm jak , np. Persil, Knorr, dr Oetker, możemy kupić po dziś dzień.

Kuźnia i kowal

Jednym z ciekawszych obiektów na ekspozycji plenerowej jest wybudowana w 1726 r. drewniana kuźnia. Stanowi ona wyjątkowy przykład warsztatu pracy wiejskiego kowala, w którym prezentowane są urządzenia i narzędzia kowalskie z przełomu XIX i XX w. Jest to budynek zrębowy, z niewielkim podcieniem. Dwuspadowy, krokwiowy dach, pokryty jest gontem. Palenisko oraz okalające je ściany murowane są z cegły, podobnie jak wysoki komin.

Grajek Norbert

Niewątpliwą atrakcją jest obecność pana Norberta tworzącego instrumenty muzyczne na podstawie artefaktów z XVIII i XIX w. Jednocześnie też potrafi na nich grać stanowiąc jednoosobową orkiestrę. Warto zatrzymać się przy nim i posłuchać pradawnej muzyki oraz ciekawych opowieści.

Wśród budynków mieszkalnych wyróżnia się chałupa z Antoniowa. Tej Data budowy tej pięknej budowli nie jest znana, lecz szacuje się, że istniała już w 1840 roku, ponieważ została wtedy częściowo spalona. Przed II wojną światową, chałupa została w całości przesunięta o 50 m i w ten sposób nie została zalana przez wody nowego zbiornika retencyjnego. Wnętrze podzielone jest na sień, dwie izby i trzy komory. Przed 1939 r. chałupa posiadała szeroki komin wymurowany w sieni, w kuchni piec na 6 dużych chlebów wraz z kominkiem. Budynek zbudowano z brusów sosnowych które wiązane zostały na „jaskółczy ogon”. Jest to jedyna chałupa w Muzeum, do której dobudowano charakterystyczną werandę, zaciemniającą wejście główne.

Muzeum Wsi Opolskiej postało 14 listopada 1961 r. Powołano je jako instytucję naukowo-badawczą i oświatową. Do badań takiej instytucji należy gromadzenie, konserwacja i udostępnianie zabytków kultury ludowej Śląska Opolskiego. Szczególnie uwzględniony musiało być drewniane budownictwo ludowe.

W kwietniu 1966 r Muzeum Wsi Opolskiej, uzyskało statut i pełną samodzielność jako jednostka autonomiczna o zasięgu regionalnym. Na początku została sfinansowana przez Wojewódzką Radę Narodową, następnie przez Urząd Wojewódzki, a teraz pieczę nad Muzeum Wsi Opolskiej ma Urząd Marszałkowski w Opolu. Z położenie podwalin pod Muzeum Wsi Oposkiej, odpowiedzialny jest Stanisław Bronicz czyli kierownik Działu Etnografii Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu. Później został pierwszym dyrektorem skansenu. W latach 1956-58 wraz z Katedrą Etnografii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, zaczął badania naukowe na Śląsku Opolskim. Doprowadziły do zebrania dużego materiału i opracowania listy z obiektami zabytkowymi, które chcieli przenieść do przyszłego muzeum.

W 1964 roku opracowano „Założenia programowe MWO”. Zakładały one przeniesienie na teren przyszłego muzeum ok. 70 obiektów architektury. Wtedy powstał również plan zagospodarowania przestrzennego Muzeum Wsi Opolskiej. Teren muzeum obejmował 10 ha płaskiego, poligonu wojskowego we wsi Bierkowice. Teren ten w dużym stopniu wpłynął na opracowany w 1967 r. projekt zagospodarowania przestrzennego muzeum. Przy wejściu usytuowano w większości obiekty z terenów południowych, w środku – obiekty z powiatu opolskiego, a od strony północnej – obiekty z terenów północnych Śląska Opolskiego. W 1967 roku, pierwszym obiektem postawionym na terenie Muzeum Wsi Opolskiej był mały spichlerz ze wsi Sternalice z powiatu oleskiego.

Oficjalne otwarcie muzeum dla zwiedzających nastąpiło 23 września 1970 r. Na terenie muzeum utworzono 9 zagród z regionu: oleskiego, opolskiego oraz rekonstrukcyjną dalej zagrodę w kozielsko-raciborską. Większość obiektów w tych zagrodach prezentuje zrębową konstrukcję ścian a dwie zagrody z regionu nyskiego posiadają konstrukcję słupowo-ryglową. W Muzeum znajdują się budynki publiczne jak kościół, szkoła, wieża czy karczma, wolnostojące chałupy, kuźnia, dwie kapliczki oraz dwa wiatraki. Przy ogrodzonych zagrodach możemy znaleźć ogródki kwiatowo-ziołowe i warzywne. Na polu za to, możemy przenieść się w czasie i zobaczyć dawne uprawy jak len, pasternak, proso i grykę

Jak wygląda muzeum?

Muzeum Wsi Opolskiej podzielone jest na działy. Pierwszy jest Dział Architektury Ludowej. Zajmuje się ochroną i popularyzacją budownictwa wiejskiego oraz organizacja ekspozycji zabytków na wolnym powietrzu. Dział ten zajmuje się również obiektami kubaturowymi i architekturą małą będących w stanie inwentarzowym. Mają za zadanie utrzymanie ich w dobrym stanie technicznym. Następny jest dział Kultury Materialnej i Folkloru. Zajmuje się problematyką dawnej i współczesnej kultury materialnej ziemi opolskiej oraz ich folklorem. Odpowiadają za muzealia,pomoce na stanie majątkowym działu oraz utrzymanie ich w należytym stanie technicznym. Kolejny jest dział Udostępniania i Edukacji. Zajmuje się udostępnianiem i upowszechnianiem zbiorów Muzeum. Zajmuje się również popularyzacją kultury tradycyjnej oraz ponosi odpowiedzialność za muzealia w sezonie udostępniania, za sprzęt, księgozbiór oraz inne sprawy informacyjne. Przedostatni jest dział Finansowy. Jego zadaniem jest prowadzenie spisu księgowo-finansowego Muzeum, zgodnie z przepisami i zasadami. Dział ten jest odpowiedzialny za gospodarkę finansową obiektu. Ostatnim działem jest dział Administracyjno-Techniczny. Odpowiedzialny jest za sprawy pracownicze i za te związane z funkcjonowaniem Muzeum od strony technicznej, gospodarczej i organizacyjnej. Odpowiada za bezpieczeństwo muzeum i osób przebywających na jego terenie oraz za cały majątek terenu.

Muzeum Wsi Opolskiej - Kręci nas tradycja